‘Sustainable health systems for inclusive growth in Europe’

Conferentieverslag.
De toenemende kosten voor de gezondheidszorg zijn niet alleen in Nederland een punt van aandacht. Ook in andere Europese landen is de stijging van de zorgkosten verontrustend en wordt gezocht naar maatregelen om de kosten in bedwang te houden. In november 2013 heeft het Health Forum de conferentie ‘sustainable health care for inclusive growth’ georganiseerd, waar onderzoekers en beleidsmakers de stand van zaken hebben besproken.

Tijdens het congres is geconstateerd dat de zorg in toenemende mate als kostenpost gezien wordt. Maar de zorg levert ook een belangrijk product, namelijk een betere gezondheid. Hoe beter de gezondheid, hoe meer men kan bijdragen aan de maatschappij en dat is goed voor de economie. De investeringen in de zorg hebben geleid tot een forse stijging van de levensverwachting in de afgelopen decennia. Onderzoek laat zien dat de verschillen in toename van de levensverwachting gerelateerd zijn aan de mate waarin verschillende landen maatregelen nemen, bijvoorbeeld op het gebied van roken en alcoholgebruik. Het terugdringen van de verschillen tussen landen, maar ook binnen landen is gewenst. Meer onderzoek naar de oorzaken van de verschillen is daarvoor noodzakelijk. Vanwege de gunstige effecten van gezondheidsbevorderende maatregelen ligt de nadruk de komende jaren op promotie van gezond gedrag en preventie van ziekten. Overigens is het de vraag of kosten daarmee voorkomen worden of slechts uitgesteld doordat meer mensen ouder worden.

Er is in Europa een trend gaande om de zorg dichter bij de patiënt te brengen. Hierin heeft de huisarts een belangrijke rol om de patiënt te begeleiden. De verwachting is dat de patiënt steeds beter in staat is om zelf keuzes te maken. In dat kader wordt onderzoek gedaan naar keuzes die patiënten maken als ze op de hoogte zijn van de effecten van bepaalde behandelingen. Een voorbeeld hiervan is een onderzoek waarbij artsen patiënten met een hernia lieten zien in welke mate de kwaliteit van leven toenam na een operatie. Patiënten die kennis namen van de beperkte toename van kwaliteit van leven zagen vrijwel allemaal af van een operatie.

Transparantie over de effecten van zorg maar ook over de verschillen in zorgaanbod en de kwaliteit van zorg zijn hiervoor noodzakelijk. Performance meting kan bijdragen aan een doelmatige keuze voor en door de patiënt. Daarvoor is vergelijkend onderzoek nodig tussen behandelaren en tussen zorg instellingen. Enige voorzichtigheid is wel geboden. Het moet bijvoorbeeld niet zo zijn dat zwaardere patiënten geweigerd worden omdat ze een negatieve uitwerking hebben op de prestatie van de behandelaar of instelling. Indicatoren dienen zo gekozen te worden dat de behandelaar gemotiveerd blijft om de beste zorg voor alle patiënten te leveren. Onderzoek is nodig om tot een goede keuze te komen van de indicatoren en de effecten ervan. Sommige landen gaan nog een stap verder, en betrekken dergelijke indicatoren in de betaling aan de zorgaanbieder.

De kostendoelmatigheid zou een onderdeel van de vergelijking van instellingen moeten zijn. Daarmee wordt ook transparant wat de kosten van kwaliteit zijn, of hoeveel geld een betere kwaliteit oplevert. Via een benchmark op de kostendoelmatigheid worden instellingen gemotiveerd de zorg zo efficiënt mogelijk te organiseren. Een efficiënte organisatie voorkomt onnodige kosten en blijft daarmee een belangrijk punt. Er is echter wel een grens aan de kosten die ermee bespaard kunnen worden.

Kosten moeten ook betrokken blijven worden bij de beslissing over invoering van nieuwe technieken of behandelmethoden. Een goede afweging is noodzakelijk tussen de kosten en de verwachte gezondheidswinst. Naast een acceptabele kosteneffectiviteit is ook een inschatting van het benodigde budget van belang. In het verleden is bij herhaling gebleken dat nieuwe innovaties gepaard gaan met een aanzienlijke groei van de zorgvraag. In onderzoek zou meer aandacht besteed kunnen worden aan de verwachte zorgvraag.

Een uitgebreid verslag van de conferentie is te vinden via deze link.