Nieuwe werkwijze ziekenhuizen leidt tot minder behandelingen én behoud van kwaliteit zorg

De ’nieuwe manier van werken die de ziekenhuizen Bernhoven uit Uden en het Beatrixziekenhuis uit Gorinchem in 2015 hebben ingevoerd verbetert de doelmatigheid van zorg. Dit concluderen onderzoekers van IQ healthcare (onderzoeksafdeling van het Radboudumc), het CPB en de NZa na een grondige evaluatie van de eerste drie jaar.

De veranderprogramma’s van de beide ziekenhuizen zorgden niet alleen voor een sterkere daling van het aantal (intensieve) behandelingen in vergelijking met andere (vergelijkbare) ziekenhuizen, maar ook met behoud van de hoge kwaliteit van zorg.  Er zijn geen aanwijzingen gevonden van ongewenste neveneffecten, zoals verschuivingen van patiënten naar andere ziekenhuizen.

De veranderingen die beide ziekenhuizen hebben doorgevoerd zijn mogelijk gemaakt door vijfjarige aanneemsommen met de belangrijkste zorgverzekeraars (VGZ en CZ) uit de regio. Dit zorgt voor financiële stabiliteit bij de ziekenhuizen en een verlaging van de prikkel om onnodig te veel patiënten te behandelen. Het creëert daarmee ruimte binnen ziekenhuizen om de grote organisatorische veranderingen door te kunnen voeren. Belangrijk voor het resultaat waren de meer dan vijftig nieuwe initiatieven die ieder ziekenhuis vanaf de werkvloer heeft opgestart Ook het doorvoeren van organisatieveranderingen, de initatieven die door artsen zelf konden worden aangedragen, het wegnemen van de ongewenste prikkels om te behandelen bij medisch specialisten en een goed gecoördineerde samenwerking met huisartsen en zorgverzekeraars worden door de onderzoekers genoemd.

In ziekenhuis Bernhoven zijn alle medisch specialisten in loondienst gegaan en in het Beatrixziekenhuis is een ander verdeelmodel in financiering voor medisch specialisten ingevoerd. In Bernhoven is daarnaast een organisatieverandering doorgevoerd waarbij het ziekenhuis is ingericht naar vier typen zorgverlening: acute zorg, diagnose en indicatiestelling, interventie zorgstraten en chronische zorg.

De resultaten laten zien dat drie jaar na invoering het behandelvolume (= het aantal DBC behandelingen) in Bernhoven met 12,7% is gedaald en bij het Beatrixziekenhuis met 7,2%, in vergelijking met het behandelvolume bij andere (vergelijkbare) ziekenhuizen. Deze afname kwam tot stand door minder én minder intensief te behandelen. Zo heeft er in beide ziekenhuizen een sterkere  verplaatsing van klinische naar dagbehandeling plaatsgevonden en is er meer zorg buiten het ziekenhuis geplaatst naar de eerste lijn dan bij vergelijkbare ziekenhuizen.
Het onderzoek laat zien dat er geen verschuiving van patiënten naar andere ziekenhuizen in de regio heeft plaatsgevonden. Er zijn geen of beperkte aanwijzingen voor negatieve effecten. In beide regio’s nam het aandeel van patiënten dat andere ziekenhuizen bezocht niet toe. Uit de scores op de onderzochte kwaliteitsindicatoren blijkt dat de kwaliteit van zorg in beide ziekenhuizen in het algemeen hoog is en dat gemiddeld genomen de kwaliteit van zorg niet is veranderd.
Een meer doelmatige zorg is een eerste belangrijke stap naar lagere zorguitgaven. Het biedt immers ruimte voor ziekenhuizen om (op termijn) de uitgaven aan zorg te verminderen en voor zorgverzekeraars om de zorgpremies voor verzekerden te verlagen. Dit onderzoek omvat de eerste evaluatie drie jaar na invoering. Een evaluatie over een langere periode is nodig om vast te stellen of de veranderprogramma’s tot blijvende financiële besparingen zullen leiden. Er is echter een voorzichtige trend zichtbaar dat op een aantal uitgavenposten besparingen zijn behaald.

Voor meer informatie:

Download hier het rapport 'Op weg naar hoge kwaliteit en lage kosten in de medisch specialistische zorg'.

Lees de gezamenlijke policy brief van de drie partijen: Evaluatie programma's Beatrixziekenhuis en Bernhoven, CPB Policy Brief. CPB/IQhealthcare/NZa. (2020).

Lees meer in het achtergronddocument over het onderzoek van het CPB en de NZa: CPB/NZa. (2020). Casestudy Beatrixziekenhuis en Bernhoven

In de media