Wat domineert het zorgbeleid: begrotingsregels of de politieke arena?

In het rapport 'what dominates, budget policies or political agreements; the influence of fiscal institutions on health care policy in the United States and the Netherlands' is onderzocht wat een grotere invloed heeft op de uitkomsten van het zorgbeleid; de afspraken tussen en voorkeuren van politici, of de institutionele setting waarin deze politici zich begeven. Met andere woorden: in hoeverre houden politici zich aan de aan henzelf opgelegde regels voor wat betreft het zorgbeleid?

In het onderzoek worden de begrotingsregels in de Verenigde Staten en Nederland op het gebied van de zorg met elkaar vergeleken op basis van een analyse van begrotingsjaar 2014. In de VS is ingezoomd op de collectieve uitgaven van Medicare, de van overheidswege ingestelde verzekering voor 65 plussers en voor patiënten met een aantal chronische ziekten. In Nederland is gekeken naar alle zorguitgaven die onder het Budgettair Kader Zorg (BKZ) vallen.

De analyse laat zien dat voor 2014 zowel in de VS als in Nederland de vigerende ‘harde’ begrotingsregels, die nominale limieten aan de uitgaven stellen, zijn nageleefd. In de VS heeft de Budget Control Act van 2011 een aantal automatische bezuinigingen in gang gezet, waaronder een 2% korting op de Medicare-uitgaven. In Nederland hebben de begrotingsregels een bezuinigingspakket van 6 miljard euro in gang gezet, waarvan 1,2 miljard vanuit de zorg is bijgedragen. In beide landen zijn de procedurele regels, die het begrotingsproces inrichten, echter niet nageleefd. Het onderzoek laat zien dat het begrotingsbeleid vooral succesvol is als het gaat om het behalen van korte termijn budgettaire doelstellingen en het op korte termijn beheersen van de zorguitgaven. Ook wordt bij het toepassen van de begrotingsregels vaak teruggevallen op default maatregelen, die zich met name richten op zorgaanbieders en niet direct op burgers. Het begrotingsbeleid lijkt minder succesvol in het bevorderen van een afgewogen en transparant begrotingsproces op de middellange termijn.

Dit is een opvallende en belangrijke conclusie, omdat vaak wordt verondersteld dat het begrotingsbeleid van grote invloed is op zowel het proces als de uitkomsten van het zorgbeleid en de begroting. Dit rapport nuanceert dit beeld dus en laat zien dat politici zich met name richten op het op orde krijgen van het huishoudboekje voor het volgende begrotingsjaar, en minder op de wijze waarop de middelen worden verdeeld op de middellange termijn.