Toepassing van patiënt-gerapporteerde uitkomsten in de zorg

Patiënt-gerapporteerde uitkomsten geven de mening en waardering van de patiënt over zijn eigen gezondheid. Vragenlijsten om deze uitkomsten te meten worden PROMs genoemd: Patient Reported Outcome Measures. Zij meten bijvoorbeeld het  lichamelijk functioneren of de kwaliteit van leven. Veel PROMs hebben hun weg gevonden naar toepassing in de klinische praktijk en sinds kort staan PROMs erg in de belangstelling als indicator om de kwaliteit van zorg te meten en te verbeteren.

 In Nederland zijn er verschillende voorbeelden van de toepassing van PROMs voor verschillende doelen. De GGZ sector heeft een systeem van Routine Outcome Monitoring ingevoerd waarin zowel klinische als patiënt-gerapporteerde uitkomsten worden gemeten. De beroepsvereniging van fysiotherapeuten KNGF is gestart met een programma om systematisch uitkomsten te meten met PROMs die zowel in het primaire proces worden gebruikt voor diagnostiek en behandeling, als voor het meten van kwaliteit van zorg.

We hebben binnen IQ healthcare onlangs een internationale studie afgerond, waarin we onderzocht hebben wat de ervaringen zijn met het integreren van verschillende doelen in één systeem. We hebben daarvoor interviews uitgevoerd met experts uit Nederland, Groot Brittannië en de Verenigde Staten. Daaruit bleek dat er wel voordelen gezien worden in de integratie van doelen. Het eenmalig verzamelen van data ontlast de zorgverlener en patient. Routinematige toepassing van PROMs in de prakijk door zorgverlener en patiënt wordt als zinvol ervaren in de spreekkamer en stimuleert patiëntgerichte zorg. De data kunnen vervolgens worden gebruikt om te onderzoeken of verschillen in uitkomsten een relatie hebben met de kwaliteit van de zorg.

Tegelijkertijd constateren we op basis van de interviews twee grote uitdagingen. Ten eerste is het opzetten van routinematige metingen complex en vraagt het om een goede inbedding in het werkproces en in het elektronisch patiëntendossier. De directe feedback van data ter ondersteuning van diagnostiek en behandeling is erg belangrijk. Ten tweede bestaat er een spanning tussen de belangen van zorgverleners en zorgverzekeraars voor het gebruik van geaggregeerde data voor kwaliteitsmetingen. Zorgverleners zijn bang dat de data verkeerd geïnterpreteerd worden, waardoor ze onterecht afgerekend worden op hun prestaties. 

De conclusie van ons onderzoek is dat de verdere toepassing van PROMs vraagt om een gezamenlijke visie van zorgverleners, verzekeraars en patiënten om de verdere ontwikkeling een kans te geven. In een blog die ik onlangs schreef voor Zorgvisie had ik stelling genomen voor het belang van samenwerking tussen zorgaanbieders en verzekeraars. Uit sommige reacties bleek dat samenwerking nog lang niet altijd als gemeengoed wordt ervaren. En toch blijf ik erbij dat het de enige weg naar voren is. Alleen door voortdurende samenwerking tussen alle marktpartijen, en met begrip voor elkaars belangen, kunnen PROMs zich ontwikkelen tot een instrument dat patiëntgerichte zorg bevordert in de dagelijkse praktijk én dat gebruikt kan worden om de kwaliteit van zorg te meten en te verbeteren. Dus ik herhaal mijn oproep nog maar eens: de tijd dat aanbieders en verzekeraars tegenover elkaar staan is echt voorbij. De patient zal daar wel bij varen!

Dr Philip van der Wees
Senior onderzoeker IQ healthcare en Celsus academie voor betaalbare zorg