Zweden, veel kwaliteit voor de zorgeuro

In dagblad Trouw stond afgelopen zaterdag een groot artikel over Zweden. Dat is niet langer het beloofde land waar gelijkheid en welvaart uitstekend samengaan. De rellen - aldus de journalist - worden rechtstreeks veroorzaakt door de snel toenemende ongelijkheid in het land. Net toen de rellen begonnen, was ik twee dagen in Stockholm voor een bijeenkomst over de internationaal veelgeprezen kwaliteitsregistratie over de zorg in het land. Ik hoorde de bewindslieden hun zorgen uiten over de toenemende ongelijkheid: rijkere Zweden worden steeds gezonder, de onderkant van de samenleving niet. 

Gelukkig publiceert de Zweedse overheid een zeer degelijk en toegankelijk boekwerk - maar liefst 350 pagina’s dik - vol met wetenschappelijke informatie over de zorg op basis van kwaliteitsindicatoren, patiëntervaringen en de hiermee gemoeide uitgaven. Samen 169 indicatoren*. Een paar lessen uit Zweden over kwaliteit, zorgkosten en… over ongelijkheid. Eerst de kosten. Die zijn de afgelopen tien jaar gestegen van net iets onder de 20.000 kronen per capita (2002) tot ruim 21.300 kronen in 2011 - nog geen procent per jaar en een heel ander beeld dan in ons land. Ondanks de min of meer stabiele kosten, stijgt de kwaliteit van zorg. Zorguitkomsten bij hart- en vaatziekten, kanker, diabetes type II en nieuwe heupen verbeteren nog steeds. Minder of geen verbeteringen zijn er bij de afname van het aantal spoedkeizersneden, diabetes type I, schizofrenie, bipolaire stoornissen en bij complicaties bij hysterectomieën.

Maar de gezondheidsverschillen nemen toe. Het aantal Zweden dat dood gaat daalt, maar dat geldt vooral de hoogopgeleiden. Met name bij laagopgeleiden vrouwen is er een probleem: het aantal sterfgevallen per 100.000 inwoners is het afgelopen decennium zo’n tien procent gestegen. Dit verschil verdwijnt als we kijken naar te vermijden sterfte door medische behandelingen. Met andere woorden: de oorzaak van toenemende gezondheidsongelijkheid ligt niet zozeer binnen de zorg, maar juist daar buiten, denk aan leefstijl en sociale achterstanden. Daarom is het niet moeilijk een positief beeld te krijgen van de zorg zelf. De mensen krijgen steeds betere zorg, tegen min of meer dezelfde kosten. Saving lives … saving costs lijkt in Zweden het afgelopen decennium heel aardig gelukt te zijn. Tegelijkertijd doet het aloude vraagstuk van de sociale geneeskunde weer opgeld. Moet zorg zich wel concentreren op het medische, of zit de meeste gezondheidswinst daarbuiten?  

Dr. Patrick Jeurissen, programmaleider Celsus en coördinator Strategie bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

* Swedish Association of Local Authorities and Regions / Swedish National Board of Health and Welfare, Quality and Efficiency in Swedish Health Care, Regional Comparisons 2012, mei 2013.