Ouderdom komt met hoge zorgkosten

Ouderen zijn het duurst. Dit is een algemeen heersende opvatting die op het eerste oog ook te staven is met cijfers, zie bijvoorbeeld de publicatie van ‘Bio-wetenschappen en maatschappij’ . Hierin zet professor Johan Polder de kosten en baten van veroudering op een rij.

Dat ouderen het duurst zijn blijkt echter niet zo eenduidig als het lijkt. Het is maar net hoe (diep) je de cijfers bekijkt. Welvaart en technologie, bijvoorbeeld, hebben twee tot drie keer meer effect op de kosten van de zorg dan onze vergrijzende bevolking. Ouderen zelf hebben soms last van het ongenuanceerde beeld dat zij verantwoordelijk worden gehouden voor de hoge zorgkosten. Dat zij veel zorg gebruiken is wel duidelijk, maar is dat altijd noodzakelijke of gewenste zorg? 

Een voorbeeld uit eigen familie. Mijn schoonmoeder had klachten die wezen op een blaasontsteking. Ze had ook bloed in de urine, het zag er akelig uit. Ze kreeg kuur na kuur (antibiotica) voorgeschreven. Op een dag in oktober moet ze van de huisarts opeens met spoed naar het ziekenhuis in verband met bloedarmoede: ze krijgt extra bloed. Wat ze van te voren niet weet, is dat ze een nachtje moet blijven.

Daar legt ze zich maar bij neer, immers, wat moet dat moet. De volgende dag mag ze naar huis, gelukkig, want ze had geen nachtkleding bij zich. Wel moet de uroloog haar eerst zien. Maar deze laat op zich wachten. Ze wacht tot na de lunch. Tegen het einde van de middag gelooft ze niet meer dat hij nog komt. Dan hoort ze van de verpleging dat ze nog een nachtje ‘moet’ blijven; de uroloog komt de volgende dag. Maar mijn schoonmoeder is het wachten beu. Ze voelt zich goed genoeg om naar huis te gaan. Bovendien, ze is 84, wat wil je dan nog? Het onderste uit de kan hoeft voor haar niet meer.

Een week later moet ze voor onderzoek van de blaas terugkomen. Een blaastumor blijkt de boosdoener. Deze is inmiddels verwijderd en de klachten zijn verdwenen. Mijn schoonmoeder is opgelucht.
Dit is slechts één van haar ervaringen met de zorg, de meest recente. Valt dit onder verspilling?

Hoeveel kosten mijn schoonmoeder heeft uitgespaard door een extra nacht te weigeren blijkt niet eenvoudig op te zoeken. Het is ook maar een voorbeeld. Het is bovendien een voorbeeld van weinig persoonsgerichte zorg, zorg waarbij de patiënt centraal staat, waarmee gecommuniceerd wordt en waarbij de patiënt gezien wordt als een verantwoordelijke participant in plaats van een passieve ontvanger van zorg (naar professor Inger Ekman). Daarbij, meer persoonsgerichte zorg leidt mogelijk tot minder zorggebruik.
Ouderdom komt duidelijk met hoge zorgkosten. Maar deze zorgkosten komen niet alleen door ouderdom.

Hilly Calsbeek is wetenschappelijk onderzoeker bij IQ healthcare, afdeling van het Radboudumc en coördinator kennisdeling en -toepassing binnen het Celsusprogramma.